Бишкектин түштүк тарабындагы карьер чоң чуңкурга айланды (видео)
Бишкектин бардык тургундары биздин борбор калаабыздын түштүк бөлүгүндө көп жылдардан бери чоң амфитеатрга окшош карьер бар экенин билишпейт.
Карьер 12-кичи району менен Көк-Жар айылынын ортосунда жайгашкан. Ал 1968-жылы иштелип чыга баштаган. Ошол убакта ал жерде СССР кулагандан кийин бир ишканага бириккен бир нече ишканалар иштеген.
Карьердин максаты Бишкекте жана ага чектеш Аламүдүн районунда курулуш муктаждыктары үчүн инерттүү материалдарды даярдоо болгон. Көп жылдан бери бул жерде кум, кум аралашмасы, шагыл, бетон жана темир бетон өндүрүлөт.
Жыл өткөн сайын өндүрүш күчөп, кумдуу тоонун ордунда чоң чуңкур пайда болду.
Бул борбор калаада иштеген жалгыз карьер, анын жалпы аянты 16 гектарды түзөт.
Карьердин жылдык долбоордук кубаттуулугу:
- кум - 75 миң тонна;
- шагыл-56 миң тонна;
- кум-шагыл аралашмасы-8 миң тонна;
- бетон - 15 миң куб метр;
- темирбетон-17 миң куб метр.
Карьерде 150гө жакын адам иштейт.
2023-жылдын октябрында Аалы Токомбаев көчөсүндөгү 60 гектардан ашык жер тилкеси 12-кичи райондо мөөнөтүнөн мурда мамлекетке кайтарылганы белгилүү болгон. Бул тууралуу Бишкек шаарынын ошол кездеги вице-мэри Нурлан Орунбаев билдирген.
Анын айтымында, мындан 32 жыл мурун жер 49 жылга ижарага берилип, ал жерден кум-таш сатылып турган. Бирок мамлекет карьерди өз балансына эрте кайтарып, аны өзү иштеп чыгууну чечти.
Карьерге байланышкан ызы-чуу
Келишим мамилелерин мөөнөтүнөн мурда токтоткон ижарачы "Кум-кадам" ЖАК (ЖБИ-2) болуп саналат. Бул Кыргызстандагы темир-бетон жана металл эмес материалдарды чыгаруучу ири ишкана. Завод курама темир-бетондон жана бетондон ар кандай багыттагы буюмдарды жана конструкцияларды чыгарат. Ассортиментте 105тен ашык түрү бар, бетон аралашмаларын 60 түрү чыгып, металл эмес материалдарды: шагыл, кум, кум-шагыл аралашмаларын, кеңири ассортиментте иргеп чыккан материалдарды берчү.
Ошондой эле ишкана курулуш кызматтарын көрсөтөт, Бишкекте жана Кантта өндүрүштүк базалары, руда эмес материалдарды чыгаруу боюнча үч карьердик өндүрүшү бар (Аламүдүн, Кант, Чүй).
16 га жер жана карьер менен бирге заводдун баасы болжол менен $ 32 млн.
8-февраль, 2024-жылы Бишкек мэриясы милиция кызматкерлеринин жана УКМКнын колдоосу менен "Кум-кадам" ЖАКтын ишин токтоткон. Ишкананын кызматкерлери завод карьерди өнүктүрүүгө лицензиясынан ажыратылганын, ишти токтотууну жана үйлөргө таркатууну талап кылышканын билдиришти. Бирок жамаат аткаминерлердин жана милициянын аракеттерин актаган көрсөтмө же кандайдыр бир документтер берилмейинче ишканадан кетүүдөн баш тарткан. Кире беришке бир нече унаа коюлуп, ошондой эле укук коргоочулар карьердин колдонулбасын текшеришкен.
Муниципалитет 12-кичи райондун түштүгүндөгү карьер аймагы 2023-жылдын 1-декабрындагы актыга ылайык муниципалдык менчик экенин билдирди. Бирок, "Кум-Шагыл" ЖАК карьерди иштеп чыгуу боюнча иштерди жүргүзгөн. Ошондуктан, геология боюнча комиссиянын чечими менен 2024-жылдын 7-февралында карьерди казып алуу жана өнүктүрүү боюнча лицензиялар жокко чыгарылды. Буга байланыштуу "Кум-кадам" ЖАКнын бардык иштери токтотулган.
Андан кийин ишканага " Бишкексууканал "ӨЭБсынын кызматкерлери келип, суу берүүнү өчүрүшкөн. Заводдун жетекчилиги президент Садыр Жапаровго кайрылып, мамлекеттик бийлик органдары тарабынан укуктук баш аламандык болуп жатканын билдирди.
Карьердеги жаңы завод
2024-жылдын март айынын аягында мэрия 12-кичи райондо карьердин аймагында жаңы асфальт-бетон заводу пайда болорун билдирген.
Муниципалитет борбордо жолдорду реконструкциялоо жана куруу боюнча ири долбоорлор пландаштырылып жаткандыгын айткан. Ал эми административдик-аймактык реформанын алкагында муниципалитет кошулган аймактардын жолдорун да камтышы керек.
Ал эми жаңы асфальт-бетон заводунун пайда болушуна байланыштуу асфальт аралашмасын өндүрүүнүн ылдамдыгы жана сапаты жакшырат деп болжолдонууда.
Мындан тышкары, карьердин аймагына "Бишкекасфальтсервис" МИсинин бир бөлүгү (АБЗ) көчүрүлдү.
Буга ылайык, карьерде эки асфальт-бетон заводу иштейт. Мэрия жаңы ишканада кубаттуулугу саатына 180-220 тонна, ал эми эскиси саатына 80-120 тонна экендигин баса белгиледи.
Жакынкы аймактардын жашоочулары жаңы өндүрүшкө каршы болушкан, анткени алар бул заводдун иш-аракеттеринин продукцияларына, анын ичинде учуучу органикалык кошулмаларга тынчсызданышты.
Буга мэриянын муниципалдык мүлк жана жер пайдалануу маселелери боюнча орун басары Азамат Кадыров санитардык нормалар ал жерде ишкананы иштетүүгө мүмкүндүк берерин, анткени ал заманбап технологиялар жана бардык фильтрлер менен камсыздаларын билдирди.
Кийинчерээк Бишкектин 12-кичи районунда асфальт-бетон заводунун курулушу экологиялык экспертиза жүргүзүлбөстөн башталганы белгилүү болду. Ал эми мамсанэпидкөзөмөл борбору Бишкектин 12-кичи районунда курулуп жаткан асфальт-бетон заводун санитардык нормалардын сакталышын текшере албайт.
