Өспүрүм куракта ата-эне менен пикир келишпестикти кантип жөнгө салса болот?

Өспүрүм курак - ар бир адамдын жашоосундагы татаал мезгил болуп саналат. Бул куракта бала балалыгы менен коштошуп, чоңдор менен мамиле түзгөнгө үйрөнөт. Албетте, баары дароо эле ойдогудай болуп, көйгөйү жок өтүп кетпейт. Көбүнчө, бул чоңдор менен баланын ортосундагы түшүнбөстүк менен коштолгон өтө оор процесс. Балдар орой мамиле жасашат, ата-энеси менен айтышат, аларды сындашат. Ата-эне өз авторитетин жогото баштайт. Балдардын жүрүм-туруму башкаларды азгырат. Алар "ата-бабаларын" өткөн чак менен жашаган, артта калган адамдар деп эсептешет. Жакындары аларга кандайдыр бир пайдага жетүү үчүн колдонулган каражат болуп калат. Балдар алардын эркиндигин чектеп жатышат деп эсептешет жана буга бар болгон күчү менен каршы чыгышат. Натыйжада ортодогу байланыш жана урмат-сый жоголот.

Редакция психолог Елена Сопрунова менен өспүрүмдөр менен ата-энелердин ортосундагы чыр-чатактар, бул учурда улуу муун жасай ала турчу кадамдар тууралуу маектешти.

Эми бала эмес, бирок бойго жете элек

Өспүрүмдөр эми кичинекей бала эмес, бирок чоң адам дагы эмес. Ошол эле учурда алар жеке чектерге укугу бар экенин түшүнүшөт. Өспүрүмдөр менен ата-энелердин ортосундагы чыр-чатактар ​​көбүнчө ата-энелер аларга кичинекей баладай мамиле кылгандыктан, ашыкча бапестей бергендиктен келип чыгат: тамагын жедиби, сыртта суукта үшүп калган жокпу, жаман чөйрөгө аралашкан жокпу, "жакшы" балдар менен гана доспу ж.б. дегендей.

Бирок өспүрүм ага чоң адам катары мамиле жасашса дейт: анын ой-пикирин эске алуу, жеке чегин бузбоо, чечим кабыл алуусуна тоскоол болбоо, анын бөлмөсүн тыкылдатып кирүү, буюмдарын жана телефонун уруксаты жок албоо ж.б.

Муундар ортосундагы чыр-чатактар ​​ар дайым болуп келген. Өспүрүмдөр азыр таптакыр башкача, ошондуктан бул нерсе учурда айкын көрүнүп турат. Ошондой эле өспүрүм куракта башталган гормоналдык термелүүнү дагы эске алуу керек.

Мисалы, ата-энелер бала орой болуп кетти деп даттанышат. Ал эми оройлук - бала аны дагы угушса деп жасаган аракетин билдирет. Чыр-чатактын себеби ар кандай тема болушу мүмкүн: ата-энелердин өспүрүмдүн досторун кабыл албоо, ар кандай жагдайлар. Ал эми бул жерде, көбүнчө ата-энелер өздөрү күнөөлүү, анткени алар балдарын укпай, үйдө ким кожоюн экенин далилдей башташат. Бирок мындай кылбаш керек.

"Өспүрүм курак эртеби-кечпи бир күнү бүтөт. Ал эми бул мезгил уланып жатканда, өспүрүм өз чектерин коргоого аракет кылганы үчүн, "тикенек" сыяктуу болушу мүмкүн. Бул жерде чоң адам акылдуулук кылып, өз баласы менен жаңжалдашпай, анын колдоочусу, досу болуп, ага өз чектерин тандоо жана урматтоо укугун берүүсү керек", - деп белгилейт психолог.

Мисалы, бала адепсиз сөздөрдү сүйлөп же тамеки тарта баштады дейли, ал эми ата-эне эмне кылууну билбей жатат. Алгач эмне үчүн мындай болгонун түшүнүү маанилүү.

"Балким, ушундай жол менен өспүрүм өзүнүн бойго жеткенин көрсөткүсү келип жатат. А ата-энелер болсо дароо өзүн жоготуп, шок, манипуляция боло башташат. Ал эми бул жерде чек араны сыйлоо абдан маанилүү. Анткени өспүрүм курактын белгилери өтүп кетет, эгер ага чейин биз ишенимди жоготсок, анда бала менен болгон мамилени калыбына келтирүү абдан кыйын болот. Бул жерде балага душман эмес, дос жана тарапташ болуу маанилүү. Эч качан баланы сиз эмне десеңиз, ошону аткарган адам кылбаш керек. Антпесе, кийин бала алсыз, көз каранды болот. Мунун баары үй-бүлөдөгү тарбиянын авторитардык ыкмасынан улам", - деди адис.

Эффективдүү баарлашуунун маанилүүлүгү

"Бала менен сүйлөшүү маанилүү. Буйрук берген үн менен эмес. Анткени бул учурда өспүрүм баш ийүүнү каалабайт. Бала менен дос болуу керек. Ата-энесинин бирөөсү, агасы, эжеси же чоң энеси ага ушул сыяктуу дос боло алат.

Психологдун айтымында, акыркы убакта өспүрүмдөр арасында өз жанын кыюу фактылары көбөйүүдө. Кыязы, мындай жол менен өспүрүмдөр көңүл бурдурууга аракет кылышат. Анткени аларды угушпайт, кысым көрсөтүшөт, алар болсо чоңдорго туруштук бере алышпайт. Ошондуктан, баланын ичинде эмне болуп жатканын түшүнүү үчүн сүйлөшүү абдан маанилүү.

"Балаңыз менен бардык темаларда, анын ичинде алкоголдук ичимдиктерди, никотиндерди же тыюу салынган заттарды колдонуп көргөнбү же жокпу, ал учурда кандай сезимде болгон ж.б тууралуу талкуулоо сунушталат. Биздин өлкөдө жыныстык катнаш темасына тыюу салынган, бирок бул тууралуу да сүйлөшүү зарыл, контрацепция, инфекциялар жөнүндө айтып, түшүндүрүп бергиле", - дейт Сопрунова.

Жардам керек экенин кантип билсе болот?

Өспүрүмдүн адистердин жардамына муктаж экендигин билдирген эң маанилүү белги - баланын түнт болуп калуусу. Айталы, анын жүрүм-туруму адаттан тыш болуп, үй-бүлөдө эч ким менен байланышпай калат.

"Үй-бүлөдө эч ким менен сүйлөшпөй, ачуусу келип, көп уктап, көп жесе, же тескерисинче, тамактанбай, түнт болуп, теңтуштары менен сүйлөшпөй калса, бул ата-эне үчүн коңгуроо. Майда-чүйдө нерселерге көңүл буруу керек, балким, баладан таблетка, тамеки же башка заттардын таңгактарын байкап калгандарсыз дегендей. Жалпысынан эле, ата-эне баласы менен тил табыша албай калганда, психологго кайрылуусу керек", - деди адис.

Элдешүү үчүн биринчи кадамды ким ташташы керек?

Чыр-чатак болсо да, өспүрүм менен жакшы мамилени сактап калуу маанилүү. Бул жерде негизги эреже - баланы кемсинтпей, ага түшүнүүнү жана сүйүүнү көрсөтүү. Ата-энеси өспүрүм курактагы балдарга аларды жакшы көрөрүн жана алар үчүн маанилүү жана баалуу экенин айтып турушу керек. Ансыз да алар өздөрүн көбүнчө "жагымсыз" сезишет: безетки чыгат, же көкүрөктөрү чоңоет, же сакал пайда боло калат дегендей. Алар колдоого муктаж. Эгерде балдар ата-энелеринен да сын укса, анда баланын өзүн баалоо сезими төмөндөйт, түнт болуп, өзүнө кирип кетет же "жаман" компанияларга кошулат.

Баланы чогуу чай ичүүгө чакырып, аны менен жакшы маанайда сүйлөшүүгө болот. Маселе конструктивдүү түрдө чечилиши зарыл. Эгер бала байланышка барбаса, анда ата-эне жоопкерчиликти өзү колго алып, баладан кечирим сурап койсо болот. Өспүрүмгө көңүл бурбай коюу өтө кооптуу.

Психолог көпчүлүк учурда элдешүүгө биринчи кадамды ата-эне жасашы керек деп эсептейт. Алар акылдуулук кылып, сый талап кылбашы керек. Ата-эненин баарлашууда тажрыйбасы көбүрөөк болот. Ата-эне өзүнүн жүрүм-турумун өзгөртүүгө аракет кылганда гана чыр-чатактар ​​чечилет.

Ата-энелер үчүн негизги эрежелер:

• Жардам бергиле, бирок ал үчүн бардык көйгөйлөрдү чечүүгө аракет кылбагыла.
• Камкордукту, эркиндикти, мактоону жана айыптоону ченеми менен колдонгула.
• Өспүрүмдөрдүн кемчиликтерине сабырдуулук менен мамиле кылгыла.
• Баланын силерге болгон ишенимин жана сый-урматын кайтарууга аракет кылгыла.
• Балаңарга аны менен эмне гана болбосун ар дайым сүйөөрүңөрдү, сыймыктана турарыңарды айткыла.
• Баары жалпы болушу керек: кубаныч, көз жаш жана күлкү. Жалпы тажрыйбалар, үмүттөр, кыялдар – мунун баары үй-бүлөнү бириктирип, бекемдейт.
• Өспүрүм бардык үй-бүлөлүк кеңештерге жана чечимдерге бирдей катышсын. Ал эми анын жүрүм-туруму дагы жалпы талкууда каралат.
• Чектөөлөрдү жана сыйлыктарды чогуу талкуулаш керек, бул жерде силер жана бала өз пикирин билдириши керек.